نام فیلم : شب غریبان

نام ترانه : باور کن

نام خواننده : گوگوش

نام ترانه سرا : ایرج جنتی عطایی

تنظیم کننده : واروژان

سال ساخت : 1354

مدت: 3 دقیقه و 17 ثانیه

متن ترانه:

باور کن صدامو باور کن ، صدایی که تلخ و خسته س
باور کن قلبمو باور کن ، قلبی که کوهه اما شکسته س
باور کن دستامو باور کن که ساقۀ نوازشه
باور کن چشم منو باور کن ، که یک قصیده خواهشه

وسوسۀ عاشق شدن ، التهاب لحظه هامه
حسرت فریاد کردن ، اسم کسی با صدامه
اسم تو هر اسمی که هست ، مثل غزل چه عاشقانه س
پر وسوسه مثل سفر ، مثل غربت صادقانه س


باور کن اسممو باور کن ، من فصل بارون برگم
مطرود باغ و گل شبنم ، درختم ، درخت خشکی تو دست تگرگم
باور کن همیشه باور کن که من به عشق صادقم
باور کن حرف منو باور کن که من همیشه عاشقم

وسوسۀ عاشق شدن ، التهاب لحظه هامه
حسرت فریاد کردن ، اسم کسی با صدامه
اسم تو هر اسمی که هست ، مثل غزل چه عاشقانه س
پر وسوسه مثل سفر ، مثل غربت صادقانه س

فرزان دلجو وقتی در سال 1353 با فیلم یاران وارد سینمای ایران شد هر سال یک فیلم را با همراهی امیر مجاهد روانه پرده سینما نمود. او از همان ابتدا مخاطب خود را پیدا نمود. سوژه های اجتماعی او و پرداختن به معضلات جوانان باعث گردید پنج فیلم او تا قبل از وقوع انقلاب 57 در رده فیلمهای ماندگار قرار بگیرد. اما او بیش از هر چیز به جادوی موسیقی و ترانه در فیلمهایش پی برده بود. شاید به همین منظور بود که او اغلب در فیلمهایش علاوه بر استفاده از ترانه های ماندگار حتی از وجود خوانندگان آن ترانه ها در فیلمهایش استفاده نمود.

شب غریبان دومین ساخته او پس از یاران بود. او در اغلب فیلمهایش از بازی خوانندگان مطرحی چون گوگوش ، داریوش ، شهرام و ابی بهره می برد. در شب غریبان فائقه آتشین نقشی را بازی می کند متفاوت با سایر نقشهایی که قبلا بازی کرده بود. دختر کیف قاپی که به رضا مشهور بود.

ترانه باور کن یکی از دو ترانه ای بود که بعنوان ترانه اصلی فیلم در  شب غریبان پخش می گردد. واروژان از ملودی این ترانه بعنوان موزیک متن فیلم نیز استفاده می کند. ملودی باور کن بارها و بارها با ریتمهای متفاوت و سرعت های کند و گاها تند در اغلب سکانسهای فیلم استفاده می شود. بیس اصلی این ترانه پیانو می باشد و واروژان به زیبایی تمام از ملودی این ترانه بعنوان موزیک متن فیلم بهره می برد بطوریکه مخاطب حین شنیدن آن ، ترانه را در ذهن خود زمزمه می کند.

اما از آنجا که گوگوش در اوج شهرت در این فیلم بازی می کند بنابر این عطش مخاطبین فقط با یک ترانه از او فروکش نمی کرد.  فرزان دلجو ترانه دیگری از او را برای اواسط فیلم انتخاب می کند که فقط یکبار پخش می شود. در آن دوره حضور خوانندگانی چون گوگوش یا داریوش در یک فیلم این توقع را در بینندگان ایجاد می نمود که قطعا در طول فیلم حداقل یک یا دو ترانه را از آنها بشنود. در بیش از نود درصد فیلمهایی که گوگوش در آنها بازی می کند او حداقل دو ترانه از ترانه های خود را در آن فیلم می خواند.

البته استثناهایی هم وجود داشت. مانند فیلم بیتا . پس از ابتکار مسعود کیمیایی در سال 1349 و فیلم رضا موتوری بسیاری از کارگردانان به تقلید از او دریافتند که می توان ترانه ای در فیلمشان پخش گردد اما کسی آنرا لب خوانی نکند.  برعکس در فیلمهایی که مرحوم فردین در آنها بازی میکرد ترانه ها معمولا توسط او لب خوانی میگردید.

ترانه ماندگار دوم در فیلم شب غریبان ترانه بسیار زیبای خوابم یا بیدارم بود که در اواسط فیلم پخش می گردد. جاییکه سیامک نقشه دزدی از گاوصندوق فروشگاه را کشیده است و به رضا (گوگوش) ابراز علاقه نموده است و در خیابانهای شهر می گردند و مشغول خرید هستند. پیش تر از اینها نیز به ترانه سقف در چهارمین ساخته فرزان دلجو نیز اشاره نموده بودم.

هاشم سبوکی اینروزها مشغول تهیه  فیلمی می باشد بنام بابای ایرانی من. این فیلم کاملا در آمریکا فیلمبرداری میگردد. او برای اخذ مجوز از وزارت ارشاد تلاشهای بسیاری نمود تا بتواند با توجه به موفقیت فیلمهای فرزان دلجو در پیش از انقلاب مجوز حضور او را که اکنون در آمریکا زندگی میکند را بگیرد ، اما در این زمینه موفق نمی گردد و ورازت ارشاد از حضور فرزان دلجو در این فیلم ممانعت بعمل می آورد و او احتمالا همایون ارشادی را جایگزین فرزان دلجو خواهد نمود.

هر دو ترانه استفاده شده در این فیلم از آثار ماندگار و برجسته گوگوش می باشد که حاصل همکاری ایرج جنتی عطایی بعنوان ترانه سرا و واروژان بعنوان آهنگساز و تنظیم کننده می باشد. ترانه دوم بر پایه ریتم سه چهارم ِ والتس می باشد و واروژان با ویلون خود زیر صداهای استثنایی را در هنگام خواندن ترانه اجرا می کند و علیرغم بازخوانی آن توسط خوانندگانی چون ابی و هاتف و حتی خودِ گوگوش اما هیچیک از اجراها به زیبایی اجرای اولیه که توسط واروژان تنظیم گردیده بود در نیامده است.

این ترانه از ترانه های مورد علاقه حامی نیز می باشد و او هم این ترانه را باز خوانی نموده است و حتی فریبرز لاچینی نیز در آلبومهای موسیقی بیکلام خود نیز آنرا با پیانو اجرا نموده است اما هیچیک از اجراها به گَرد تنظیم بی نظیر واروژان نمی رسند. کافیست یکبار وقتی به این ترانه گوش می دهید صدای خانم گوگوش را فراموش کنید و فقط به آکوردها و زیر صداهای واروژان گوش دهید تا ببینید چرا به او واروژانِ بزرگ می گویند.

نام فیلم: شب غریبان

 نام ترانه: خوابم یا بیدار

نام خواننده: گوگوش

نام ترانه سرا: ایرج جنتی عطایی

آهنگساز و تنظیم کننده: واروژان

سال ساخت: 1354

مدت: 3 دقیقه و 54 ثانیه

متن ترانه:

خوابم یا بیدارم تو با منی با من

همراه و همسایه نزدیك تر از پیرهن
باور كنم یا نه هرم نفسهاتو
ایثار تن سوز نجیب دستاتو

خوابم یا بیدارم 
لمس تنت خواب نیست
این روشنی از توست
بگو از آفتاب نیست
بگو كه بیدارم 
بگو كه رویا نیست
بگو كه بعد از این 
جدایی با ما نیست

اگه این فقط یه خوابه تا ابد بذار بخوابم
بذار آفتاب شم و تو خواب از تو چشم تو بتابم
بذار اون پرنده باشم كه با تنزخمی اسیره
عاشق مرگه كه شاید توی دست تو بمیره

خوابم یا بیدارم ای اومده از خواب
آغوشتو وا كن قلب منو در یاب
برای خواب من ای بهترین تعبیر
با من مدارا كن ای عشق دامنگیر

من بی تو اندوه سرد زمستونم 

پرنده ای زخمی اسیر بارونم
ای مثل من عاشق همتای من محجوب
بمون ، بمون با من ای بهترین ای خوب