پاي درددل‌هاي اكبر مناني ـ پيشكسوت دوبله/«پوآرو را من پوآرو كردم»

صدايش يادآور سريال‌ها و كارتون‌هاي خاطره‌انگيزي چون «پوآرو»،‌ «زبل‌خان» و «گلمپ» گالیور (من می‌دونستم...) است. مردي كه سال‌هاست در عرصه‌ي گويندگي در راديو و صداپيشگي در دوبله فعاليت دارد؛ خيلي اهل گفت‌وگو نيست و به قول خودش گمنام واقع شده است.

او اكبر مناني است‌، دوبلور پيشكسوتي كه به گفته‌ي خودش تمام عمرش را در راديو و تلويزيون گذرانده و براي دلش كار كرده است، اما متاسفانه هيچگاه اسمي از او برده نشده است.

مناني اكنون در آستانه‌ي 72 سالگي به سر مي‌برد؛ طي اين سال‌ها هيچ وقت در حاشيه نبوده و با وجود اينكه اهل گفت‌وگو نيست، اما معتقد است گاهي اوقات بايد به خاطر بعضي از اتفاقات ناخوشايند حرف زد.

مناني در بيش از 20 هزار فيلم‌، سريال و كارتون‌ گويندگي كرده است و در اكثر برنامه‌هاي راديو به عنوان گوينده، مجري و سردبير حضور داشته است؛ او اولين كتاب گويندگي در صداوسيما و همچنين اولين كتاب دوبله تاريخ ايران را نوشته اس. مناني از اينكه حتي هيچ اسمي از وي نمي‌برند، گله‌مند است.

به بهانه‌ي دوبله سري جديد سريال «پوآرو» كه قرار است مديريت دوبلاژ آن بر عهده‌ي مناني باشد، گفت‌وگوي این پیشکسوت را با فرزانه سبزعلی خبرنگار ایسنا می خوانید

*** «پوآرو» زيباترين سريال بعد از انقلاب بود

اكبر مناني ابتدا از سريال خاطره‌انگيز «پوآرو» صحبت مي‌كند و مي‌گويد: پوآرو شايد از نظر خيلي‌ها زيباترين سريال بعد از انقلاب باشد، به دليل اينكه قصه‌هاي بي‌نظيري داشت و يك كار غني و قوي محسوب مي‌شد. اين مجموعه كه اولين بار حدود 18 سال پيش از تلويزيون پخش شد ،قصه‌هاي كاملا شناخته شده‌اي داشت؛ به ويژه از لحاظ كارآگاهي كه به نظر من بي‌نظير است و بعضي از موضوعاتش براي بيننده واقعا مثل درس است.

اين دوبلور پيشكسوت در ادامه‌، بازيگر نقش پوآرو ـ ديويد ساچت ـ را تحسين مي‌كند و مي‌گويد: اين بازيگر كه اصليتش روس است، بازيگر كاملا مطرح و خوبي است‌، به نظر من ايفاي نقش او بي‌نظير بود و جاي تحسين دارد.

*** گويندگان «پوآرو» ديگر نظير ندارند

وي درباره‌ي گويندگان سريال «پوآرو» در سري اول اينگونه بيان مي‌كند: خوشبختانه مشكلات خاصي در دوبله‌ي اين مجموعه نداشتيم و خيلي اذيت نشديم فقط گاهي برخي از تغييرات اثرات نامطلوبي روي كار مي‌گذارد. 18 سال پيش كه براي اولين بار سريال «پوآرو» دوبله شد و به روي آنتن رفت، زنده ياد عطاء‌الله كاملي مديريت دوبلاژ آن را برعهده داشت و گويندگان حرفه‌يي در آن صحبت مي‌كردند كه اكنون برخي از آنها مثل آقاي كاملي و ... يا فوت كرده‌اند و ديگر در كنار ما نيستند و يا شرايط مناسبي براي صحبت كردن ندارند؛ بنابراين در ارتباط با گويندگاني همچون آقاي كاملي معتقدم نظيري مثل آنها نيست؛ آنها از جمله گويندگان جا افتاده‌اي بودند كه من خيلي دلم مي‌خواست در فيلم «پوآرو» كه حدود پنج ـ شش قسمت بود و به تازگي دوبله‌ي آن به پايان رسيد، از صداي آنها استفاده كنم كه امكان‌پذير نبود.

او اضافه مي‌كند: به عنوان مثال آقاي جلال مقامي هم يكي از گويندگان خوب پوآرو است. او در چند قسمتي از اين فيلم «پوآرو» كمي كسالت داشت اما من صبر كردم تا حالشان خوب شود و خودش بيايد رلش را بخواند. حتي در اين شرايط ايشان را تغيير ندادم به دليل اينكه اعتقادم بر اين است كه هر گوينده بايد سر جاي خودش باشد.

*** فعلا خبري از دوبله سري جديد «پوآرو» نيست

مناني در ادامه‌ي صحبت‌هايش درباره‌ي سري جديد سريال «پوآرو» كه قرار است مديريت دوبلاژي آن را نيز بر عهده داشته باشد، اظهار مي‌كند: اين روزها صحبت از سريال جديد «پوآرو» مي‌شود اما هنوز به دست ما نرسيده است كه بخواهيم آن را دوبله كنيم. فيلم سينمايي «پوآرو» كه حدود پنج ـ شش قسمت بود، را دوبله كرديم كه آخرين قسمت آن را به تازگي تحويل داديم اما هنوز خبري از دوبله سريالش نيست كه آيا كار مي‌شود يا خير.

او با اشاره به تغييرات مجموعه «پوآرو» نسبت به سريالي كه 18 سال پيش از تلويزيون پخش شد،‌ يادآور مي‌شود: اين مجموعه نسبت به سريالش تغييرات آنچناني نداشت، چرا قصه‌هاي آن برگرفته از داستان‌هاي آگاتاكريستي است و داستان‌هاي جنايي بسيار زيبا و جذابي دارد و به قدري به شكل زنجيروار ساخته شده‌اند كه در نهايت خيلي خوب و عالي از آب درآمدند ولي برخي تغييرات،‌ اثرات نامطلوب روي كار مي‌گذارند اما در كل خوشبختانه مشكل خاصي در دوبله نداشتيم و اذيت نشديم.

*** دوبله «پوآرو» در كشورهاي ديگر خوب از آب درنيامده

اين صداپيشه‌ي پيشكسوت از دوبله سريال «پوآرو» در كشورهاي ديگر به زبان فارسي سخن به ميان مي‌آورد و مي‌گويد: دوبله‌ي سري جديد اين سريال در كشورهاي ديگر و پخش آن از شبكه‌هاي ماهواره‌يي به گوش من رسيده است؛ البته اعتراضاتي را هم در پي داشته است. گروهي از بينندگان كه سريال «پوآرو» را قبلا با دوبله‌ي ما تماشا كرده بودند اكنون به دوبله‌ي كشورهاي ديگر اعتراض كرده‌اند كه چرا صداها اين طورند؟ براي من شخصا جالب بود كه چقدر صدا مي‌تواند در يك كار تاثيرگذار باشد كه موجب اعتراض بينندگان شود و دليلش هم اين است كه بينندگان به صدا عادت مي‌كنند. البته من كاري به خوب يا بد بودن دوبله ندارم و قصد تعريف از خودم و دوبلورهايمان را ندارم اما در اين باره خيلي برايم جذابيت داشت كه چقدر صدا موثر است و مي‌تواند تاثير خودش را داشته باشد. باز هم تكرار مي‌كنم من نمي‌خواهم بگويم ما خوب بوديم ولي مردم به صداي ما عادت كرده بودند اما در دوبله‌هايي كه اخيرا از «پوآرو» انجام شده است، به خاطر تقليدي كه صورت گرفته خوب از آب در نيامده در صورتي كه شايد اگر دوبلور با صداي خودش صحبت مي‌كرد، تا اين حد بد جلوه نمي‌كرد كه موجب اعتراض بينندگان به صداي پوآرو شود.

**** «پوآرو» را من «پوآرو» كردم

مناني با گله‌مندي از اينكه طي اين سال‌ها كه توانسته در گويندگي نقش‌هاي بنامي همچون «پوآرو» موفق باشد، هيچ نامي از وي برده نشده است، خاطرنشان مي‌كند: «پوآرو» در آن زمان كه اولين بار از تلويزيون پخش شد، يكي از بهترين سريال‌ها شناخته شد و جايزه‌اي هم به مدير دوبلاژش (زنده‌ياد عطاءالله كاملي) اهداء شد؛ آن زمان 10 سكه طلا به ايشان دادند و جالب اينجاست كه اصلا اسمي از من آورده نشد. نمي‌خواهم از خودم تعريف كنم و اصلا به دنبال حاشيه نبودم و نيستم اما همه مي‌دانند كه «پوآرو» را من «پوآرو» كردم وگرنه كسي نمي‌دانست «پوآرو» كيست؛ اما به جاي اينكه به من بگويند دستت درد نكند جالب است كه حتي اسمي از من آورده نشد!

او در عين حال مي‌گويد: من خيلي اهل گفت‌وگو نيستم، اما گاهي مسائلي پيش مي‌آيد كه بايد حرف زد؛ البته اتفاقاتي از اين قبيل زياد است و در تمام حوزه‌ها اين بي‌مهري‌ها صورت مي‌گيرد به همين خاطر معتقدم در شرايطي كه آنقدر حق و ناحق مي‌شود، سكوت بهترين راه است.

*** حتي يك بار هم شنيده‌ايد اسمي از من بياورند؟!

اين گوينده پيشكسوت راديو گله‌هايش از راديو، رسانه‌اي كه سال‌هاست برايش زحمت كشيده را اينگونه عنوان مي‌كند: سال‌هاست كه گوينده‌ي راديو بودم و در تمام برنامه‌هاي راديويي صحبت كردم و هيچ برنامه‌اي نيست كه من نباشم از برنامه‌هاي جدي گرفته تا كمدي،‌ مذهبي‌، سياسي و گويندگي خبر، اما شما حتي يك بار هم شنيده‌ايد كه اسمي از من بياورند؟! گذشته از اين مسائل حرف‌هايم زياد است.

مناني كه در اولين برنامه‌ي «راه شب» گويندگي كرده است، ادامه مي‌دهد: خيلي‌ها از من سراغ مي‌گيرند و مي‌گويند چرا ديده نمي‌شوي؛ من ترجيح مي‌دهم سكوت كنم چون فكر مي‌كنم در شرايطي كه آن قدر حق به راحتي ناحق مي‌شود سكوت بهترين راه است.

وي اضافه مي‌كند: من 100 سال‌ است كه در راديو و تلويزيون هستم! بعضي‌ها با شنيدن اين حرف به من مي‌خندند و مي‌گويند  مگر شما چند سال سن داريد؟! دليلش اين است كه من شب تا صبح در راديو و صبح تا شب در تلويزيون حضور داشته‌ام، البته قصدم از اين صحبت‌ها اين نيست كه كارهايم را تبليغ كنم چرا كه معتقدم تمام عمرم در راديو و تلويزيون گذشته است. بارها پيش آمده كه راديو جشن‌هاي زيادي برگزار مي‌كند، اما يك بار اسمي از من نمي‌برند در حالي كه برخي از گويندگان راديو شاگردان من هستند و بيشتر هنرپيشگان شاگردان من بودند كه از زير دست من كلاس گويندگي را گذراندند و به مراتب بالا آمدند اما متاسفانه هيچگاه ديده نشدم اما ديگر اين قضيه را فراموش كردم، چرا كه من به خاطر دلم و مردم كار مي‌كنم. شايد خيلي‌ها اين جمله را بگويند كه ما عاشق مردميم اما من در اينجا مي‌خواهم صادقانه بگويم كه به خاطر مردم كار مي‌كنم و آنها را دوست دارم و همين گوشه بودنم ثابت كرده كه در حرف‌هايم صادق هستم.

*** تقديرم، فقط توجه مردم است

مناني با بيان اينكه اصلا توقع تقدير ندارم، ادامه مي‌دهد: قصدم از درددل‌ها و گلايه‌ها اصلا بحث قدردانی نيست، چرا كه تقدير من مردمي هستند كه به من توجه دارند و با وجودي كه چهره نيستم و مرا نمي‌شناسند، اما همين كه گاهي مرا بيرون مي‌بينند و از صميم قلب از ديدن من خوشحال مي‌شوند، برايم كافي است؛ من هيچ گاه به دنبال تقدير نبودم و نيستم و اصلا دلم نمي‌خواهد به دنبال تبليغات بروم.

***‌ بلد نيستم از كسي تعريف كنم

گوينده‌ي نقش پوآرو اظهار مي‌كند: در برنامه‌هاي راديو و تلويزيون و دوبله، اصلا به دنبال شهرت و پول نبودم وگرنه مثل خيلي از افراد به ميان مي‌آمدم؛ به عنوان مثال برنامه‌هاي بسياري درباره‌ي دوبله پخش مي‌شود و كارشناساني را هم مي‌آورند،‌ گاهي اوقات فردي را به عنوان كارشناس انتخاب مي‌كنند كه حتي الفباي اين كار را نمي‌داند، ولي كارشناسي برنامه‌هاي دوبله را برعهده دارد،‌ خيلي‌ها به من پيشنهاد اين كار را دادند اما من خودم نخواستم حضور داشته باشم چرا كه بايد مقابل دوربين بنشينم و از همه تعريف كنم در حالي كه من اصلا تعريف كردن را بلد نيستم.

او مي‌گويد: در كار، اعتقادم بر اين است كه هميشه آنچه كه بد است را بايد گفت وگرنه كار خوب كه تعريف كردن ندارد‌. ما وظيفه داريم كه كارمان را خوب انجام دهيم اگر در كاري بد بوديم بايد با ما مقابله شود و از ما ايراد گرفته شود به همين خاطر اصلا تعريف كردن را بلد نيستم.

*** تغييرات در سري جديد سريال «پوآرو»

مناني در ادامه در پاسخ به پرسشي مبني بر اينكه اگر بخواهيد سري جديد سريال «پوآرو» را با مديريت خودتان دوبله كنيد، چه تغييراتي در آن اعمال مي‌كنيد؟ مي‌گويد: يكي از بزرگترين اشكالات در دوبله‌ي سري قديم پوآرو اين است كه ما وقتي يك شخصيت را معرفي و از آن تعريف مي‌كرديم،‌ صداي شخصيت با تعريف‌هايي كه از آن داشتيم خيلي يكي نبود.

مرحوم آقاي كاملي در دوبله‌ي پوآرو هميشه به من مي‌‌گفتند فقط تو مهمي در حالي كه من اعتقاد دارم در دوبله‌ي يك اثر همه‌ي گويندگان مهم هستند؛ چرا كه مثل يك مجموعه بايد به شكل زنجيره‌ به يكديگر متصل باشند و همه بايد يكدست عمل كنند. به همين خاطر يكي از فكرهايم در سري جديد سريال «پوآرو» اين است كه در نقش‌ها سعي مي‌كنم اين تغييرات را اعمال كنم ولي از لحاظ داستان همان قصه است و تغييري نخواهد كرد فقط برخي شخصيت‌ها را بايد پيدا كنيم.

*** در حال حاضر گويندگي‌هاي ما در راديو و تلويزيون،صفر است

اين مدير دوبلاژ پيشكسوت با بيان اينكه متاسفانه گويندگي در كارها و پيدا كردن شخصيت‌ها در كار دوبله اصلا رعايت نمي‌شود، اينگونه اظهار مي‌كند: متاسفانه در حال حاضر وضعيت گويندگي‌ در راديو و تلويزيون ما صفر است و اصلا نمي‌توان اسم آن را گويندگي گذاشت‌، دليل اين اتفاق هم اغلب به سفارشي بودن گوينده‌ها برمي‌گردد. من هميشه در صحبت‌ها و كلاس‌هايم مي‌گويم كه گويندگي‌ مثل جراحي مغز است‌، يك جراح مغز چقدر بايد تخصص ببيند تا بتواند مويرگ‌هاي مغز را پيدا كند،‌ اما متاسفانه در حال حاضر فردي كه مثلا شكسته‌بند است، حالا آمده و جراحي مغز مي‌كند،‌ در گويندگي هم اين اتفاق مي‌افتد.

او در عين حال مي‌گويد: گوينده بايد صداي سالمي داشته باشد و اگر هم به تلويزيون مي‌آيد بايد حداقل يك چهره‌ي معمولي داشته باشد اما اين طور نيست و متاسفانه دست‌اندركاران اين مسائل را نمي‌دانند و نمي‌خواهند كنترل كنند.

اكبر مناني با آرزوي موفقيت براي نسل جوان صحبت‌هايش را به پايان مي‌رساند و مي‌گويد: دلم مي‌خواهد نسل جوانمان با وجودي كه مشكلات زيادي سرراهشان است، در عرصه‌ي دوبله،‌ گويندگي در راديو و تلويزيون پيشرفت چشم‌گيري داشته باشند با وجودي كه مشكلات زيادي سر راهشان است.

* *

ببخشید اگه جای این مطلب اینجا نیست لطفا به بخش مربوطش منتقل کنید.