اگر نگاهي به ابتداي اين جستار بياندازيد ، مي بينيد كه به طور شگفت انگيزي دوستان ازرباعيات خيام در ارسالهايشان استفاده كرده اند و مطمئنا نشانگر اين واقعيت است كه علاقه به اشعار خيـام در بين ما و خيلي از عاشقان ادبيات پارسي مشترك است . اما اينجا مي خواهم چند مورد را در رابطه با خيام واشعارش درميان بگذارم ، شايد خالي از لطف نباشد :

    شخصي از يك كتاب فروش در لندن مي پرسد : " چه كتابي بيشتر از ساير كتب در انگليس فروش مي رود ؟"كتاب فروش پاسخ مي دهد :"تورات " ! - بعد از تورات چه ؟ 

     كتاب فروش بلافاصله مي گويد : رباعيات خيام 

•

جايي خوانده بودم كه : آربري / Arberry در مقدمه كتاب خودش ( ترجمه دوبيتي هاي خيام ) اينچنين گفته (نقل غير مستقيم ) :

در انگلستان خانه اي نيست كه اين اشعار زماني در آن خوانده نشده باشد ؛ حتي سربازان انگليسي در زمان هر دو جنگ جهاني كتاب خيام را با خود به ميدان نبرد مي بردند …

•

ولاديمر پوتين در كنفرانس هاي مطبوعاتي به كرّات از عشق و احترام و علاقه اش به اشعار عمر خيام گفته است . كتاب رباعيات را از همسرش هديه گرفته و براي روحيه بخشيدن به خود هر از چند گاهي به آن مراجعه مي كند .

•

(( آبراهام لينكـلن )) و (( مارتين لوتر كينگ )) قبل از خواب رباعيات خيام مي خواندند .و مارتين لوتر در سخنراني هايش از اشعار خيام استفاده ميكرد.

•

   اين هم يكي از رباعيات مورد علاقه خودم ، تقديم به دوستان هنر دوستم :

از آمدنم نبـــود گردون را ســود ........ وز رفتن من جلال و جاهش نفزود

وز هيچـكسي دو گوشم نشنود ........ كاين آمدن و رفتنم از بهر چه بود

_____________

برگردان شعر به زبان كوردي را نيز مي نويسم . ترجمه كل رباعيات را يكي از بزرگترين شعرا و اديبان كورد زبان به اسم ماموستـا هه ژار انجام داده است كه بسيار دقيق و با همان گيرايي و لطافت اشعار اصلي ترجمه اش صورت گرفته و براي ما كورد زبانان ؛ اين برگردان بسيار دلنشينتر از خود رباعيات اصلي است !

       چوارينه كاني خه ييـام - وه رگيراوه ي هه ژار

انتشارات سروش / چاپ ٦٩ 

به هره ى  چوه ده ست  كه وت  له بونمان  گه ردون ؟ … قازانجي  چديته رئ  له وانه ى  مردون ؟

هيــچ  كه س  نيــه  لــه م  گيــژه  ده رم خاو بيــژئ ؟. …  بؤ  بون و  ژيان و مان و بؤ مردن و چوُن ؟

•

 رباعيات حكيم عمر خيام درميان قشر اهل ادب و تحصيل كرده كورد زبان جايگاه ويژه اي دارد و كتاب فوق الذكر تاكنون چندين بار تجديد چاپ شده است . اين اشعار در نيمه دوم قرن ١٩م ميلادي ( حدود سال١٨٦٠) براي اولين بار به غرب راه يافت و از زبان انگليسي ( با ترجمه ادوارد فيتز جرارد ) به ساير ملل معرفي گشت . ترجمه هاي متفاوتي به انگليسي صورت گرفته ، بعضي از آنها صرفا لغوي هستند و بعضي مفهومي … بعد از شناخته شدن اين اشعار و البته درون مايه سرشار از معاني متعالي و همچنين دنياييشان توسط انديشمندان و فلاسفه غربي ، با استقبال گرمي مواجه شد . خيام و افكارش تاثير عميقي بر جامعه فرهنگي ( از فلسفه و ادب تا سينما و نمايش ) گذاشته است . به عنوان مثالي بارز مي توان از گـوتــيه شاعر و انديشمند شهير فرانسوي ياد كرد . در ادبيات نيز بازتاب پيدا كرده و - تاجايي كه در خاطر دارم - در رماني از جك لندن از وي ياد شده و افكارش منعكس گشته است . همچنين در يكي از ديالوگهاي فيلم unfaithfull /بي وفا رباعيي از او خوانده شده است . و ازين امثال و نمونه ها بسيار است .

    يكي از عوامل اصلي محبوبيت خيام - افكار - رباعياتش در غرب و فلسفه معاصر و مجامع گوناگون ، مي توان به وجود تفكر مادي گرايانه و شك و شبهاتش به اصول اعتقادي ديني غالب - اشاره نمود . همچنين در اشعار وي توجه به دنيا ، خوش گذراني و بهره بردن از عمر موج مي زند .( چيزي كه امروزه خواهان بسيار دارد !)

پس نوشت : از ذكر منبع مشخص براي گفته هايم عاجزم ، زيرا در جايي مشخص با آنها مواجه نشده ام . عذر بنده را بپذيريد .

•.    تتمه كلام براي رفع زحمت :

 اين قــافـــله عمـــر عجـب ميــگذرد 

دريـاب دمـي كـه با طــرب ميــگذرد

•

ساقي غم فرداي حريفان چه خوري

پيــش آر پيـالـه را كه شـب ميـــگذرد