دومین و آخرین بخش از بررسی سفرهای گالیور

وقتی سفرهای گالیور برای اولین بار منتشر شد, خوانندگانی از میان تمامی اقشار را جذب کرد: کودکان برای داستان سراسر لبریز از خیال پردازی اش و سیاست پیشگان به خاطر طنز گزنده اش پیرامون رخدادهای جاری جامعه. این اثر که تقریبا در ادبیات جهان بی همتاست, آنقدر ساده و سرشار از بازیگوشی است که کودکان را با خویش همراه سازد و به قدری از پیچیدگی برخوردار که بزرگسالان را به دنبال خویش تا آن سوی عمق وجودشان بکشاند.

با این حال نمی توان از بیان این نکته غفلت کرد که در همین زمان بودند کسانی که سویفت را انسان گریز, بیزار از بشریت و کتاب سفرهای گالیور را نمایشی از یک انسان گریزی  خشونت بار می دانستند.

درست است که سویفت در نامه ای که به پاپ نوشت, خود را انسان گریز نامید و تاکید نمود که هر چند او به کسانی از میان جمع انسان ها عشق می ورزد, اما در مجموع از "حیوانی که او را انسان می نامند" بیزار است و پیشنهاد کرد تعریف جدید برای این گونه ی زنده ی جهان آفرینش بیابند و بجای "حیوان اندیشمند" او را "حیوانی که می تواند اندیشمند نیز باشد" بنامند.

آنچه سویفت در پی بیان آن بود, نه نفرت اش از نوع بشر, بلکه مخالفت او با دیدگاه خوش بینانه ی آن زمان بود که انسان را اساسا خوب می پنداشت. او بر این باور بود که  ذات بشری در خویش کژتابی هایی دارد که تنها با شناخت محدودیت های فکری و اخلاقی انسان ها قابل اصلاح خواهد بود.

به هر روی با گذر از این بخش از اندیشه های سویفت, دیگر بار به سراغ نوشته ی مانای او می رویم. در این اثر, تقریبا هیچ چیز آن چنان نیست که می نماید. طنز و کنایه و تمثیل تقریبا در پس هر کلام از آن پنهان است. در آخرین فصل, سویفت تاکید می کند که او هم به سان هوینیم ها, نمی تواند دروغ بگوید, اما قسمی که یاد می کند همان سوگند سینون است به هنگامی که می خواست اهالی تروآ را به پذیرفتن اسب پیشکشی یونانی ها وادارد.

سویفت به ما می آموزد که هوشیارانه بخوانیم و نگاهی به زیر پوسته ظاهری کلامش داشته باشیم. با این حال, کتاب در عمیق ترین لایه های خود, نه یک معنای نهایی, که پرسشی را عرضه می کند: این که انسان کیست؟ با سفر به دنیاهای خیالی ما در جستجوی هویت خویش هستیم. آیا انسان ها حشراتی خودبین و متکبر هستند یا اربابان آفرینش؟ موجوداتی خشونت پیشه اند یا متفکر؟ در آخرین سفر, سویفت چنین پرسش هایی را مطرح می کند و هم چنین خود گالیور که به آستانه شکیبایی خویش رسیده است و بیزار از آدمیت خود, از یاد می برد که کیست. به این ترتیب, پایان کار برای خواننده روشن نیست.

سویفت آهنگ آن ندارد که ذهن ما را خشنود سازد, بلکه در پی آزردن و برآشفتن اندیشه ی ماست. و ما را در لحظه ای به حال خود وا می نهد که چهره ی در هم ریخته ی انسانیت – حقارت لی لی پوتی ها, وحشی گری یاهوها و بی گناهی خود گالیور- اندک اندک و به شکلی غریب برای ما آشنا می شود؛ گویی به سیمای خویش در آینه نگریسته باشیم.

با احترام فراوان

ترجمه از کتاب The Norton Anthology of English Literature