وقتی صحبت فیلم هندی می شود بلافاصله رقص وآواز  فولکلوریک و سوز و گداز عاشقانه با یک پایان احساسی خوش ، درنظرمان می آید. کما اینکه این مسئله به یک ضرب المثل کنایه آمیز تبدیل شده و گاه حتی داستان یا پایان یک فیلم اروپایی آمریکایی والبته ایرانی را به اصطلاح به "فیلم هندی" تشبیه می کنیم. اما بالیوود در پرونده قطور هنریش برگهایی زرین نیز دارد.

 سینمایی نویسان هند طیف زمانی دهه چهل تا اواخر دهه شصت را سالهای طلایی سینمای هندوستان به شمار می آورند. فیلمهایی باارزش در این فاصله تولید شده اند ، برخی با سوژه اجتماعی مثل "آواره" راج کاپور و بعضی با موضوعات حماسی نظیر " مادر هند" محبوب خان. اما کم پیش آمده که یک فیلم هندی دست مایه الهام فیلمسازهای مطرح غیر هندی بویژه هالیوودی شود! ... سوژه فیلم هالیوودی پرآوازه ، پرستاره وپرفروش رابرت آلدریچ ، "دوازده مرد خبیث Dirty dozen" 1967  در واقع از یک شاهکار بی ادعای سینمایی هند برگرفته شده است ! و آن فیلم" دو چشم و دوازده دست"  Do Aankhen Baarah Haath  میباشد که از جمله آثار کلاسیک،مشهور و محبوب سینمای هند است. به همین منظور اولین پست این تاپیک را با این فیلم زیبا و آموزنده محصول سال 1957 و با کارگردانی و.شانتارام، آغاز می کنم . گفتنی است از روی این فیلم بارها در سینمای آسیانیز بازسازی شده است .

"دو چشم و دوازده دست"

تهیه کننده و کارگردان : و.شانتارام

داستان و فیلمنامه : مادگلکار

ژآنر : درام

بازیگران: شنتارام – سندیا

موسیقی : وسانت دسائی – بهارات ویاس

مدت : 143 دقیقه

سال تولید: 1957

محصول : سینمای هند

زبان فیلم : هندی

شانتارام کارگردان شهیر هندی در "دو چشم و دوازده دست" نه فقط استادانه جریان فیلم را هدایت نموده بلکه با درخشش خود بعنوان هنرپیشه نقش اول جایگاه هنریش را تثبیت نموده است . این فیلم جزو بیست وپنج فیلم برتر تاریخ بالیوود بوده و تنها فیلمی ازسینمای هند که برنده گلدن گلوب (دربخش ساموئل گلدوین) شده و شانتارام جایزه خرس نقره ای جشنواره برلین را نیز برای این فیلم دریافت کرده است. فیلم در زمان عرضه سینماییش با برخورد نسبتا سرد تماشاچیان که عادت به ظواهر جذاب فیلمهای هندی داشتند، مواجه شد ، چون در قالب سیاه و سفید خود بسیار ساده می نمود ،چنانچه بعدها دخترخوانده شانتارام در مصاحبه با تایمز ایندیا گفت : "مردم باید بیشتر به پیام فیلم توجه کنند که سرشار از احساس عشق و برادری است ...".  بهرحال با وجود ظاهر ساده  بازخورد نمایش آن در جشنواره های معتبر نظیر برلین و سانفرانسیسکو عالی و درخشان بود و اینک پس  از گذشت حدود شصت سال فیلم در رده سینمای کلاسیک هند جای گرفته و مایه مباهات هندیان است.

از نقاط قوت دیگر فیلم همکاری دو موسیقیدان و ترانه سرای شناخته شده این صنعت یعنی دسایی و ویاس در خلق آهنگهای زیبای آن است چیزی که در شناسنامه یک فیلم هندی از ارکان اصلی محسوب میشود. ترانه بسیار مشهور ومحبوب Aye Maalik Tere Bande Hum   با ترجمه اوه سرورم ما درخدمت توییم، که بلبل هندی لاتا مانجشکار آنرا خوانده و چامپا در فیلم آنرا بهمراهی شش مرد برسرجنازه آدینات اجرا میکند به زیبایی حاکی از عشق و ارادت او و مردان به آدینات بوده و تاثیرگذاری صحنه را دو چندان کرده است.

داستان فیلم سرگذشت یک زندان بان آرمانگرا به نام آدینات (شانتارام )است که بی باکانه و مصمم مسئولیت سرپرستی شش تبهکارجانی را در مزرعه ای عمومی می پذیرد تا همپای آنان با ساده زیستی و کار سخت زمین خشک را آباد کنند. ضمنا در همین حین آدینات با برخورد صحیح و اخلاقی خود مجرمان را ارشاد کرده و بتدریج متحول میکند.این مجرمان ژولیده و خشن که شباهت به کاراکترهای فیلمهای ترسناک قرون وسطایی دارند درمواردی ناقص العقل نیز بنظر می رسند، حتی یکبار دست به فرار می زنند ولی حس تعلق خاطری که به آدینات دروجودشان نشات گرفته آنان را درمیانه راه بازمی گرداند.

حضور گاه و بیگاه دختری فروشنده و خواننده دوره گرد، چامپا (سندیا – همسر شانتارام ) که به آدینات علاقه مند است فضای مردانه فیلم را تلطیف نموده است. زندانیان که ابتدا با دیدی لذت جویانه زن زیبا را مدنظر می گیرند بتدریج برای او نیز مانند زندانبانشان ارزش و احترام قائل می شوند.

آدینات ثمره تلاش خالصانه خود را در دگرگونی مثبت و خیره کننده قاتلان محکوم و آبادانی و درآمدزایی مزرعه شاهد است اما در سکانس تراژیک پایانی فیلم ملّاکان ناحیه که بازار خود را درمعرض تهدید می بینند ، در توطئه ای او را به قتل می رسانند و آدینات میان دیدگان اندوهناک و مخلص مردانش جان می سپارد.  صحنه نهایی فیلم که چشمان آدینات شهید از آسمان به مردان اصلاح شده اش می نگرد و اشکهایی که بصورت باران تطهیر بر آنان فرو می ریزد گرچه از لحاظ تکنولوژی سینمایی ساده و سطحی است اما از لحاظ احساسی یک نوبل سینمایی ماندگار محسوب می شود.

  فیلم دو چشم و دوازده دست ـ دارای ارزش های بسیاری است؛ مثلا شانتارام در لابلای پیام مهم اخلاقی فیلم دیدی منتقدانه به نظام کاپیتالیسم نیز دارد. اقدام او در فروش محصولات مزرعه عمومی در نرخی پایین وحداقل مقرون به صرفه که منجر به درآمدزایی عالی شده و خشم و انتقام سرمایه داران محلی را به دنبال دارد- یکی از اینهاست. حضور تنهایک زن آن هم زیبا و خواننده و رقاصه در این فیلم بسیار جالب توجه است. مجرمان ابتدا به دیده جنسی به چامپا نظر دارند. پس از فروش اولین محصولشان در دهکده پس از اینکه مست بازمی گردند حتی قصد دست درازی به او نیز می کنند که بلافاصله شرمسار از نیت خود فردای آن روز از او طلب بخشش می نمایند.  حرمتی که برای چشمان کریشنای مقدس و آدینات پرهیبت محبوبشان دروجودشان است و تعالیم و طرز برخورد خود آدینات با چامپا ، مانع شهوترانی شان می شود. بعلاوه رفتار معقول و قاطع چامپا تحت طنازیهای زنانه اش نیز رفته رفته به آنان درس می دهد که زن را به دیده دیگری بنگرند. اینجاست که در می یابیم برای حفظ ارزشهای زنان جامعه نباید زن را محدود و محصور و مجبور نمود بلکه باید دید افراد جامعه را اعم از مرد و زن باز و متعالی نمود ...

اما آنچه بیش از هرچیزاین فیلم را در رده فیلمهای آموزشی وتربیتی شاخص کرده درسهایی در زمینه مدیریت و نحوه پذیرش مسئولیت سرپرستی و قیمومیت یک جمع ، خاصه جوامعی با معضلات اخلاقی در سایه پیروی از فلسفه و منش گاندی می باشد. تمامی عوامل مثبت ومنفی احساسی یک داستان اعم از خشونت ملاطفت، اندوه شادی ،عشق نفرت و... در خدمت پیام مهم اخلاقی فیلم قرار می گیرند و آن ، اثبات لازمه برخورد منطقی و غیرتهاجمی در اصلاح نابهنجاریهای اجتماعی است. درحقیقت باید توجه مدیران و مسئولان از کوچکترین نوع جامعه یعنی خانواده تا گستره ای در سطح جهانی را به پنج نکته طلایی برگرفته از پیام فیلم جلب کرد:

1-      شما برای انجام کارهای خارق العاده به افراد خارق العاده نیاز ندارید تنها نیازمند افراد ساعی و باهمت هستید. در زندگی حقیقی میتوان به  شین وارن بازیکن سابق استرالیایی و مدیر ورزشی  بازی کریکت اشاره نمود که چند جوان گمنام آماتور ولی راغب را تبدیل که قهرمان و برنده کاپ معتبر IPLنمود . استعداد در همه افراد وجود دارد تنها باید از حالت بالقوه بصورت بالفعل درآید.

2-      هرآنچه که بین یک مدیر و زیردستانش جاری است باید برپایه صداقت و اطمینان و وفاداری باشد. درفیلم دیدیم نگهبان به شش متهم جانی اعتماد کرد آنان راباورداشت و همتا و همپای آنان گذران زندگی نمود. این کنش مساوات گرایانه باعث بازخورد مثبت خلافکاران شد آنان درسهای سرپرستشان را نه فقط در شعار بلکه در زندگی او به عینه دیدند آموختند و بدان عمل نمودند.

3-      فیلم یک مثال عالی برای اثبات "اثر پیگمالیون" است ( پیگمالیون یک پدیده روانشناسی است که نحوه انتقال آشکار انتظارات ذهنی یک فرد را درباره چگونگی رفتار با دیگران، به شیوه های گوناگون، به آنان نشان می دهدو بر اساس آن افراد نسبت به سطح انتظارات مخاطب واکنش‌های مستقیم نشان می‌دهند) . اعتقاد آدینات به اصلاح جانیان تبهکار در فضایی غیر محصور (زندانِ باز) تحت یک عزم و اراده استوار و دانایی بر نحوه مدیریت وبرخورد صحیح  که در ابتدا حتی برای خود زندانیان نیز مضحک و عجیب و غیرقابل باور بود سبب شد آنان حتی بیش از انتظار او متحول شوند و به اصطلاح ،کاری کارستان انجام دهند. همه مدیران اگر قابلیتهای کاری کارکنانشان را باور داشته باشند و به آن حقیقتا بها بدهند شاهد آن خواهند بود که زیردستانشان بسیار بیش از توقع آنان به پیشرفت کاری دست می یابند.

4-      برای انجام رساندن یک ایده هرچند دشوار تمرکز روی هدف شرط لازم است ولی کافی نیست. باید جوانب را اندیشید راههای فرعی رادرکنار روند اصلی مد نظر داشت و گامها را در چندین راه تقسیم نمود و بعلاوه به بیراهه نرفت تا به نحو احسن به مقصد رسید.  بعبارتی بین رهبر تیم و اعضایش باید تمامی اهداف و آرمانها یکسان و مشترک باشد تا تیم عملکرد بهینه را ارائه دهد. آدینات بزودی متوجه شد که برای اصلاح مجرمان باید خود را نیز اصلاح و اصول تربیتی و راه زندگیش را با آنان مشترک نماید.

5-      و نکته آخر اینکه ، اگر به درستی هدفتان اعتقاد دارید به گفته اطرافیان توجه نکنید. مصمم و با همت در راه تحقق رویاهایتان پیش بروید. شما با موفقیت پیوند خواهید خورد تنها کافیست به باورتان ایمان داشته باشید.

======================================================

* دوستان عزیزی که از عوامل دوبلاژ فیلم اطلاع دارند لطفا در همین جستار ما را مستفیض بفرمایند. باسپاس*

منابع:

مجله هنری ایران فیلم - برگی زرین از سینمای هند (از خانم لمپرت)

http://www.cinemaye-azad.com/others/others78.html

http://argetslam.b l o g s p o t . c o m/

http://www.imdb.com/title/tt0310254/

http://www.nytimes.com/movies/movie/1498...s/overview