روز یکشنبه همین هفته تونستم فیلم زیبای سونات پاییزی رو در جلسات پخش فیلم موسسه بهاران بنام یکشنبه های سورئال تماشا کنم و لذت تماشای چند باره این فیلم این بار بر پرده سینما بهانه ای شد که به تفاوت سینمای سوئد با سینمای روز دنیا بپردازم. بر خلاف سینمای هالیوود که عموما داستان فیلمها  در محور بحران ها و تصمیمات و توانایی مردها میگذره و زن خصوصا در سینمای کلاسیک نقش دکور و زیبنده ی فیلمها رو داره . در کشور سوئد به این شکل نیست و جایگاه زن و مرد کاملا متفاوته . داستان فیلمها عموما پیرامون زندگی زن ها غم ها و ناراحتی ها و عذاب های درونی و واکنش های بیرونی اونها میگذره و در اینجا مردها نقش هایی کاملا فرعی و بعضا منفعل رو بر عهده دارند . در فیلمهایی چون پرسونا ، سونات پاییزی ، فریادها و نجواها ، سکوت ، مردهایی می آیند و می روند بدون اینکه در جریان فیلم نقشی داشته باشند . نمیشه همه ی اینها رو به برگمان و علایق درونیش به کندوکاو در دغدغه های زنان نسبت داد. بلکه این نوع سینما ریشه در فرهنگ سوئد داره .

چگونه ممکنه سینمای یک کشور هم در نمایش صحنه های اروتیسم در دنیا پیشتاز باشه با فیلم " سکوت" و به موازات اون جایگاه زنان رو در هنر هفتم بالاتر ببره؟ زن هایی که در این سینما با کمترین گریم و بیشترین کلوزآپ خیلی بیشتر از ستاره های بزک شده ی هالیوود مورد تحسین بیننده ها قرار می گیرند . البته درخشش بازیگرانی همچون اینگرد برگمن و الیزابت تیلور و بتی دیویس یا کاترین هیپبورن که در خیل عظیم ستاره های جذاب هالیوودی نقشی بیشتر از تضمین کننده فروش فیلم داشتند رو فاکتور میگیریم و نگاه کلی ما دیدگاه بیننده های هالیوودی یا بقیه کشورهای دنیا به تصویری که از یک زن روی پرده سینما ارائه میشه و تفاوت اون با تصویری که مردم سوئد از زنان کشورشون میبینند و احترامی که به چهره ی واقعی زن ها به ویژگی های مثبت و منفی اون ها به امیال درونی زن ها ، خشم ها و حسادت ها وعقده های درونی سرباز کرده اونها و حتی رفتارهای مشمئز کننده اونها می گذارند .

در فیلم همسر کشیش اثر دینو ریسی ، مارچلو ماسترویانی خطاب به اسقف اعظم کلیسا می گفت در سال 1500 ما هنوز نمی دانستیم که زن روح داره یا خیر !

امروز مطمئنا احترامی که به زن ها گذاشته میشه نسبت به نگاهی که سالها قبل به موارد استفاده ی زن !!! میشد قیاس مع الفارقه ولی ...

هنوز هم به زن ها تلقین میشه که اینگونه زندگی کن تا جذاب جلوه کنی . در سینمای خودمون به جزسوسن تسلیمی و یا گوهر خیراندیش که انصافا همانند یک بازیگر واقعی و نه بازیگر زن در انواع و اقسام نقش ها هنرهای خودش رو به رخ می کشید و یا خانم رفعت هاشم پور که بیمی از جذاب نبودن صدای خود در مقابل جنس مخالف نداشت . عموما باقی خانمها سعی در زیبا و لطیف جلوه دادن صدا و تصویر خود در بین مخاطبین خود دارند و هنر واقعی در جایگاه بعدی قرار می گیرد .

برگردیم به فرهنگ غالب بر کشور سوئد که زنان از آزادی بیشتری برخوردارند و تفاوت دیدگاه با مردم دیگر کشورها به شکلی بود که بعد از نمایش فیلم سکوت که ماجرای روابط عاطفی بین دو زن بود ، یک نشریه در آلمان یک ستون خود رو اختصاص داده بود به معترضین به این فیلم  و صراحتا به اینگرید تولین بازیگر اصلی این فیلم برچسب زن بی بندو بار را زده بود در حالی که خودِ تولین این نقش آفرینی رو کاملا عادی می دید .

در اون مقطع در کشور سوئد در مدارس به امور جنسی از منظر زیست شناسی پرداخته میشد و نه اخلاقی. بگذارید اینطور بگم که زن ها هم به اندازه ی مردها آزادانه در مورد امیال و خواسته های خودشون صحبت می کنند بدون اینکه از دید جامعه بی عفت خوانده بشن . البته اینکه مردان سوئدی هم تا حدودی نسبت به بقیه کشورها سردمزاج ترند بی تاثیر نیست در اینکه مثلا نیمه شب فرقی نمی کرد یک زن تنها در خیابان پرسه بزنه یا یک مرد! در سوئد زن نام خانوادگی همسرش رو استفاده نمیکنه . به لحاظ مالی استقلال کامل داره و هیچ تعهدی به همسرش نداره . نکته جالب اینه که اگه از همسرش جدا بشه و درآمدش از مرد بیشتر باشه او باید به شوهرش نفقه بده .حسادت به وجود یک رقیب در کشورهای دیگه گاهی منجر به قتل میشه ولی در سوئد حتی مساله مهمی برای طلاق نیست ، دختران فریب خورده بجای طرد شدن از اطرافیان از حمایت دولت و خانواده ها برخوردارند. البته این ها حرف هایی بود که اینگرید تولین در مصاحبه ای به اوریانا فالاچی نویسنده مشهور ایتالیایی می گفت و مسلما همونقدر که سوئدی ها از نقش زنان در کشورهای دیگه تعجب میکردند . مردم دیگر کشورها هم از این بی قانونی و بی عرفی در زندگی زنانه ی سوئد در شگفت بودند.

در فیلمهایی مثل بازی های شبانه مای زترلینک و یا آستانه زندگی از اینگمار برگمان حتی صحنه تولد یک بچه هم نمایش داده میشه و صحنه های اروتیسم حتی برای بچه های زیر 16 سال هم سانسور نمیشه . صراحت کلام و رفتار در زندگی سوئدی ها موج میزنه .

به طور کلی در این کشور زن به عنوان یک انسان و شهروند عادی زندگی می کنه و نه به عنوان یک زن . و طبیعتا درسینمای این کشور هم برابری جنسیتی امری کاملا طبیعی و ملموس دربین مردم هست . بدون اینکه نیاز به اثبات یا احقاق حق برای جایگاه زن به شکل مطلوب خودشان و نه مطلوب جنس مخالف باشه . طبعا همچین شرایطی اونقدر ارزشمنده که سوسن تسلیمی که بدموقعی در ایران ستاره شده بود برای ادامه زندگی هنری خودش سختی های زیادی از جمله نامه نویسی به اینگمار برگمان رو برای رسیدن به یک جایگاه مهم هنری در سوئد متحمل شد...